Cây anh túc là gì?
Cây anh túc, hay còn được gọi với nhiều tên khác như cây thuốc phiện, phù dung, anh tử túc, a phiến, túc xá, anh túc xác, cù túc xác, là một loại cây thuộc họ Thuốc phiện (Papaveraceae) với tên khoa học là Papaver somniferum L. Đây là một loại cây năm hoặc hai năm, thường được biết đến với các ứng dụng y học cũng như những nguy cơ tiềm ẩn về nghiện ngập.
Cây anh túc có hình dạng khá đặc trưng với thân cây mọc thẳng, cao từ 0,7 đến 1,5 mét, ít phân nhánh và có lớp phấn trắng phủ bên ngoài. Lá cây mọc so le, có hình dạng trứng, có chiều dài từ 6 đến 50 cm và rộng từ 3,5 đến 30 cm, với đầu lá nhọn. Hoa của cây anh túc mọc đơn độc, thường có màu trắng, hồng hoặc tím, với chiều dài từ 5 đến 7 cm. Quả của cây có hình dáng mội nang, có chiều dài 4-7 cm và đường kính 3-6 cm, khi chín sẽ có màu vàng xám.
Các loại cây anh túc
Cây anh túc được chia thành bốn loại chính dựa trên hình dạng, kích thước, màu hoa và hạt, cụ thể như sau:
- Loại nhẵn: Hoa màu tím, quả tròn to, hạt màu tím đen, phân bố chủ yếu ở Trung Á.
- Loại trắng: Hoa màu trắng, quả hình bầu dục, hạt màu trắng và vàng, phân bố chủ yếu ở Ấn Độ và Iran.
- Loại đen: Hoa màu tím, quả tròn, hạt màu xám, phân bố chủ yếu tại Châu Âu.
- Loại lông cứng: Hoa, cuống và lá có lông màu tím, phân bố chủ yếu ở Nam Âu.
Các loại cây này có đặc điểm và công dụng khác nhau, như cây loại trắng thường được sử dụng để lấy nhựa, trong khi cây loại đen được trồng để lấy dầu.
Tác dụng của cây anh túc
Cây anh túc chứa nhiều hoạt chất quý giá như morphin, codein, papaverin và thebaine, khiến nó trở thành một loại cây có tác dụng điều trị tốt nhưng cũng đồng thời gây nghiện. Dưới đây là các tác dụng chính của cây anh túc:
Giảm đau
Hoạt chất trong cây anh túc tác động lên vỏ não và các trung tâm gây đau, giúp giảm cảm giác đau đớn hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng lâu dài có thể dẫn đến tình trạng nghiện ngập.
Giảm lo âu và mất ngủ
Các chiết xuất từ cây anh túc có khả năng an thần, giúp cải thiện giấc ngủ và giảm lo âu. Điều này làm cho cây anh túc được sử dụng trong một số phương pháp điều trị tâm lý.
Ức chế hô hấp
Cây anh túc có khả năng ức chế hô hấp, gây ra tình trạng nhịp thở nhanh và nông, sau đó làm cho nhịp thở chậm lại. Tình trạng này có thể làm trung tâm hô hấp trở nên kém nhạy cảm với carbon dioxide (CO2).
Giảm ho
Cây anh túc có tác dụng ức chế trung tâm ho ở hành não, từ đó giúp giảm tình trạng ho hiệu quả. Ngoài ra, việc ức chế hô hấp cũng góp phần vào tác dụng này.
Hỗ trợ tiêu hóa
Ở liều lượng nhỏ, cây anh túc có khả năng kích thích co bóp dạ dày để gây nôn, trong khi ở liều cao lại có tác dụng chống nôn. Điều này giúp cây anh túc trở thành một lựa chọn cho những bệnh nhân bị tiêu chảy mãn tính.
Tác dụng phụ của cây anh túc
Mặc dù có nhiều tác dụng trị bệnh, cây anh túc cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm:
- Đau dạ dày, buồn nôn, nôn, khô miệng, ảo giác, co đồng tử, táo bón, chóng mặt và suy giảm nhận thức.
- Sử dụng quá liều có thể dẫn đến nghiện, co thắt cơ tim, thậm chí ngộ độc, ảnh hưởng đến tính mạng.
- Nguy cơ suy hô hấp, một tình trạng hết sức nguy hiểm khi sử dụng quá nhiều dẫn xuất từ cây anh túc.
Những lưu ý khi sử dụng cây anh túc
Khi sử dụng cây anh túc, bạn cần lưu ý những điều sau để đảm bảo an toàn cho sức khỏe:
- Không tự ý sử dụng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ và không nên sử dụng quá 7 ngày liên tục.
- Người bệnh mới bị ho, tiêu chảy hay bị lỵ không nên dùng cây thuốc này.
- Trẻ em dưới 5 tuổi không nên sử dụng cây anh túc vì dễ gây ức chế hô hấp và có thể dẫn đến tử vong.
- Theo dõi các tác dụng phụ. Nếu gặp phải triệu chứng như buồn nôn, khó thở, hay lệ thuộc thuốc, cần ngừng sử dụng và thông báo ngay cho bác sĩ.
- Tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc để tránh những rủi ro không mong muốn.
Câu hỏi thường gặp về hoa anh túc
Cây anh túc có phải là cây cần sa không? Không, cây anh túc (Papaver somniferum) và cây cần sa (Cannabis sativa) là hai loại cây khác nhau, mặc dù cả hai đều có các hợp chất tác động lên hệ thần kinh trung ương.
Hình ảnh cây thuốc phiện trông như thế nào? Cây thuốc phiện có hoa lớn, với nhiều màu sắc như trắng, hồng, tím, và đỏ. Quả của cây có hình dạng tròn và chứa nhiều hạt nhỏ.
Cây thuốc phiện có mấy loại? Có nhiều loại cây thuốc phiện khác nhau, như Papaver somniferum var. album và Papaver somniferum var. nigrum, tùy thuộc vào đặc điểm hình thái và hàm lượng alkaloid.
Cây anh túc có gây nghiện không? Có, các dẫn xuất từ cây anh túc như morphin và codein có khả năng gây nghiện mạnh.
Có nên sử dụng các sản phẩm từ cây anh túc không? Chỉ nên sử dụng các sản phẩm từ cây anh túc khi có sự chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ nghiêm trọng.
Kết luận
Cây anh túc, hay còn gọi là cây thuốc phiện, là một loại cây có nhiều công dụng trong y học, nhưng cũng đi kèm với những rủi ro nghiêm trọng nếu không được sử dụng đúng cách. Việc nắm rõ các thông tin về tác dụng, tác dụng phụ và cách sử dụng an toàn là vô cùng quan trọng để khai thác lợi ích từ cây anh túc mà không gặp phải hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về việc sử dụng cây anh túc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và hướng dẫn cụ thể.
Xin lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Độc giả vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể và chính xác nhất.
